فتح الابواب

 

درباره کتاب

 

استخاره با قرآن

 

استخاره با قرآن از فتح الابواب

 

مرحوم «سیّد بن طاووس» در کتاب «فتح الأبواب» نقل کرده است که براى استخاره، قرآن را برمى دارى و نخست این دعا را مى خوانى:
 

اَللّهُمَّ إِنْ کانَ فِی قَضائِکَ وَقَدَرِکَ، أَنْ تَمُنَّ عَلى اُمَّةِ نَبِیِّکَ، بِظُهُورِ وَلیِّکَ

خدایا اگر قضا و قَدَرت این است که با ظهور ولیّت و فرزند پیامبرت بر امّت رسول خدا

وَابْنِ بِنْتِ نَبِیِّکَ، فَعَجِّلْ ذلِکَ وَسَهِّلْهُ وَیَسِّرْهُ وَکَمِّلْهُ، و اَخْرِجْ لِی آیَةً

منّت گذارى، پس در ظهورش تعجیل و راهش را سهل و آسان قرار ده و براى من آیه اى بیرون آور

اَسْتَدِلُّ بِها عَلى أَمر فَأَئْتَمِرَ، أوْ نَهْـى فَأَنْتَهی فِی عافِیَـة.

که یا در آن امرى باشد که انجامش دهم و یا نهى باشد که ترکش کنم به عافیت و تندرستى.

سپس حاجت و مشکل خود را عنوان مى کنى و آنگاه قرآن را مى گشایى، پس از آن هفت ورق مى زنى، در ورق هفتم، صفحه سمت چپ، هفت سطر را بشمار و در سطر هفتم مطلب خویش را از آن آیه، دریاب.

فتح الابواب، صفحه 278

درباره فتح الابواب

کتاب «فتح الأبواب بین ذوى الألباب و بین ربّ الأرباب» اثر سید رضى الدین، على بن طاووس حلى (سید بن طاووس 589 - 664 هجرى) است.

 

موضوع‏:

اثبات جواز و مشروعیت استخاره و انواع آن و استدلال‏هاى مخالفین و جواب آنها

 

پیشینه‏:

پیرامون مسئله استخاره و جواز و ترغیب به آن نزدیک به 30 عنوان کتاب نوشته شده و به صورت متفرقه نیز در بسیارى از کتب ادعیه و روایى باب‏هایى به این موضوع اختصاص یافته است. اولین کتابى که در این موضوع و به صورت مستقل نوشته شده کتاب «الاستخارة» از محمد بن مسعود عیاشى، از بزرگان قرن سوم و صاحب تفسیر معروف عیاشى است. پس از او، احمد بن سلیمان بصرى معروف به زبیرى شافعى متوفاى اوایل قرن چهارم هجرى کتابى با عنوان «الاستخارة و الاستشارة» تألیف نمود. از این دو کتاب تنها نامشان به ما رسیده و اصل کتابها در حوادث تاریخ از بین رفته‏اند. سومین اثر در این موضوع، کتاب شریف «فتح الأبواب» از سید ابن طاووس است.این کتاب، اولین کتاب در این موضوع مى‏باشد که به دست ما رسیده است. بزرگان دیگرى پس از سید ابن طاووس در این خصوص دست به تألیف زده‏اند که بیشتر آنان از متأخرین مى ‏باشند.

 

انگیزه نگارش‏:

سید بنابر آنچه روش او در اکثر کتابهایش مى‏باشد در مقدمه کتاب موضوع آن را توضیح داده و انگیزه خود را نیز از تألیف آن کتاب بیان کرده است. سید ابتدا توضیحى در معناى استخاره و دلیل عقلى بر نیکو بودن آن داده که: چطور ممکن است مشاوره با هر عاقل و حکیم و پیامبر و وصى و...ستوده باشد، اما مشورت با خداى عالِم به سرانجام انسانها و عالَم، که به غیب و شهود آگاه است ستوده نباشد ؟ ! من نیز براى اثبات رجحان استخاره این کتاب را به رشته تحریر درآوردم. سید انگیزه خود را اینطور بیان مى‏کند که: «در 24 رجب 642 هجرى انگیزه‏اى قوى در خود احساس کردم براى نوشتن این کتاب و فهمیدم که این از عنایات الهى است به من که کتابى در موضوع استخاره بنویسم و هیچکس را سراغ ندارم که قبل از من نوشته باشد...که حجتى از جانب خدا باشد بر هر کس آن را ببیند تا مشاوره با خدا را در تمام مسائل دنیایى و اخروى خویش مقدم کند.

 

ارزش و اعتبار

سید عبدالله شبّر در «إرشاد المستبصر فی الاستخارات» مى‏گوید: «من بجز علامه یگانه زمان، عالم ربانى و کسى که مثل او را سراغ نداریم، یعنى سید على بن طاووس، کسى را سراغ ندارم که در موضوع استخاره کتابى نوشته باشد که عطش جوینده را پاسخگو باشد و انسان را بى‏نیاز از کتابى دیگر در این موضوع نماید. از نکات مهم این کتاب آن است که سید آیات و روایات را نقل کرده و اقوال را رد یا تأیید نموده و در کنار آنها تجارب خویش را از استخاره آورده و نکات ظریفى پیرامون استخاره و مداومت بر آن ذکر کرده که حاکى از مواظبت همیشگى او بر استخاره است و نویسنده کتاب به مضمون آن اعتقاد کامل داشته و همیشه با دقت به آن عمل نموده است.

 

ترتیب ابواب‏

مؤلف، کتاب خویش را به یک مقدمه و 24 باب تقسیم کرده است.

مقدمه:

شامل توضیحاتى در معناى استخاره و ارزش آن است و اینکه کسى که مى‏تواند با خدا مشورت نماید اگر آن را ترک کرد سزاوار سرزنش است و انگیزه تألیف کتاب و فهرست ابواب آن است.

ابواب کتاب شامل:

1 - از باب اول تا باب هفتم، ادله عقلى و نقلى بر استخاره و اینکه استخاره تنها در مباحات نیست و فتاواى اصحاب برجواز آن.

2 - از باب هشتم تا باب بیست و یکم، انواع استخاره و ادعیه آنها و بهترین نوع استخاره طبق روایات (استخاره ذات الرقاع).

3 - باب بیست و دوم، در استخاره براى دیگران است و اصل جواز آن.

4 - باب بیست و سوم، ادله منکرین عمل به استخاره و جواب آنها.

5 - باب بیست و چهارم، در اینکه انسان در امور عقلى و نقلى باید به خدا و پیامبر صلى‏الله‏علیه‏وآله اقتدا کند، چرا که اکثر مردم با اینکه عقل دارند خلاف راه صحیح را مى‏پیمایند و اینکه انسان نباید به دنبال رضایت مردم باشد، بلکه تلاش کند رضاى الهى را به دست آورد.